Afgelopen week een paar dagen naar Berlijn geweest. Het symbool van de stad is een beer, maar de gemoederen worden zeer bezig gehouden door een pasgeboren ijsbeer, Knut. De verwoede pogingen van zoon Peter om het schatje met een bezoek te vereren, zijn op niets uitgelopen. Stapels schoonheid tot ons genomen.
Oog in oog met de bekende afbeelding van Nefertiti leek het onmogelijk dat een echt mens zo mooi zou kunnen zijn. Iedereen heeft immers onvolmaaktheden. De audiogids wees erop dat zij tekenen van loutering vertoont, met name in de stand van de mondhoeken, en dat haar geloofwaardigheid daarmee toeneemt. Inderdaad, en toen ik met die kennis observeerde, leken ook haar ogen te suggereren dat ze kraaiepootjes zou kunnen hebben. Waarom zo veel mensen zo zeer onder de indruk zijn van haar schoonheid? Kennelijk zijn er universele kenmerken. Zal ongetwijfeld voor een deel biologisch zijn bepaald. Er is vastgesteld dat aantrekkelijkheid van het andere geslacht voor een belangrijk deel is gebaseerd op geurstoffen en gelaatskenmerken.
Het beeld is aangetroffen in een atelier, de buste die is uitverkoren voor het graf van de majesteit is verloren gegaan. Was die van een nog grotere schoonheid, of staken de leerlingen in het atelier de meester al naar de kroon?
In de strijd rond de zeggenschap en de eigendomsrechten poneert het Berlijnse museum nu dat het beeld niet in Egypte kan worden geëxposeerd, omdat het te teer is voor transport. Benieuwd wat er veranderd is sinds 1913 toen ze een vermoedelijk minder comfortabele reis de andere kant uit maakte.
De ranke, iets te lange hals, vooroverstekend als die van een hinde. Haar strak gesneden kaaklijn, uitmondend in een delicate kin. De mond van een perfectie die elke kus van een ander degradeert tot hopeloos gestuntel. Haar neus, fijn maar beslist. De oogleden zijn zo fraai gesneden dat de huivering die een ontbrekend oog meestal oproept, totaal ontbreekt. Haar wenkbrauwen, volmaakt van vorm, zacht en toch gezagdragend. De jukbeenderen dragen ongetwijfeld veel bij aan de aantrekkelijkheid. Geprononceerd en breekbaar tegelijk, het zijn bekende afrodisiaca.
Een tentoonstelling van Weegee, fotograaf van de nacht in New York in de jaren ’20 en ’30. Veel stiffs, zijn leven is doordesemd geweest van de dood, veelal gewelddadig. Hij begon in de tijd dat flitslicht nog werd geproduceerd door een bakje magnesiumpoeder tot ontbranding te brengen. Met enige trots meldt hij dat de fabrikant van de eerste flitslampjes hem als een van de testpiloten had uitverkoren.
In de achterbak van zijn auto had hij een complete werkplaats ingericht, met reservetoestellen, ontwikkelaar, en een type-machientje om zijn verslagen ter plekke uit te werken. Tijdens de depressie waren foto’s alleen verkoopbaar als illustratie bij een sappig verhaal. Regeren nu de kijkcijfers, destijds stond alles in dienst van de oplages. Streetwise als hij was door zijn werk, bediende hij zijn broodheren adequaat.
Een opname met zelfontspanner toont hem in bed, naast hem een mottig lampje, twee radio-ontvangers (hij was destijds de enige persman die mocht meeluisteren met de politieradio), wat losse schoenen met versleten zolen, en rondslingerende kledingstukken. Deze man leefde op straat en voor zijn foto’s, niet in zijn appartement. Voor een keuze uit zijn werk, ga naar http://www.amber-online.com/exhibitions/weegee-collection
In contrast daarmee de foto’s van Brassaï, ook geboren in 1899, ook gevlucht en een pseudoniem aangenomen, ook nachtfotograaf. Hij zocht vooral de verstilling. Maakte wel uitstapjes in het nachtleven, maar op de meeste foto’s ontbreekt de mens zelf en gaat het vooral om bruggen, gebouwen, wegdek, lichtval.
‘C’est pour saisir la beauté des rues, des jardins, dans la pluie et le brouillard, c’est pour saisir la nuit de Paris que je suis devenu photographe‘. Die mist heeft hij perfect weten te vangen, hangend onder de bruggen, opstijgend uit de bodemloze rivieren van een stratenpatroon dat zich ontvouwt vanaf een hoog dak, opdoemend als tegenstander voor het standbeeld van Generaal Ney die haar krijgshaftig met geheven zwaard tegemoet lijkt te treden. Voor wat werk zie: http://monsieurphoto.free.fr/index.php?menu=1&Id=26
Op 1 mei is er traditioneel matten tussen jeugd en politie. De avond tevoren zagen we hoe een complex met verlaten, gekraakte bedrijfsgebouwen kennelijk preventief werd afgezet en de wijde omgeving geschoond door de politie. In de gauwigheid minstens dertig bussen met ME gezien. De aanleiding, meer dan twintig jaar geleden in het Oostelijk deel van de stad, was de boosheid over speculanten, projectontwikkelaars en bouwmaatschappijen die meer profijt dachten te hebben van verkrotting en nieuwbouw dan van renovatie. Die strijd is beslecht: de woonkazernes zijn of worden prachtig opgeknapt. In de jongerenploeg staan inmiddels totaal andere spelers opgesteld dan destijds.
Tijdens de vele etentjes een late discussie gevoerd over Günther Grass, de man die jarenlang het geweten van Duitsland is geweest bij het verwerken van de daden in het Derde Rijk. Heeft hij het verdiend om zo hard te worden aangevallen? Veel mensen koesteren een groot geheim. Het geweten en de herinnering zijn verraderlijk, zozeer dat mensen hun eigen verdraaiingen kunnen gaan geloven. Ook kan de schaamte zo groot zijn dat ze hun geheim meenemen in het graf. Zo bezien siert het hem dat hij er tijdens zijn leven mee voor de draad is gekomen. Wellicht zijn aanhangers pijnlijk getroffen omdat hun idool van zijn voetstuk is gevallen. Maar kan het zijn dat ze dan waarde hechtten aan een orakel, niet aan de argumenten? En zijn die argumenten plots minder geldig geworden, nu degene die ze naar voren bracht, menselijke trekken blijkt te hebben? Zijn de tegenwerpingen van Socrates minder geldig wanneer hij inderdaad onder de plek zou hebben gezeten van Xanthippe? Of heb je het recht niet een ander van hypocrisie te beschuldigen op een terrein waar je dat zelf ook bent?